پژوهشکده علوم غدد درون ریز و متابولیسم

 

 

پژوهشگران مرکز تحقیقات سلولی مولکولی پژوهشکده علوم غدد درون ریز و متابولیسم برای پنجمین بار موفق به ثبت موتاسیون جدید در ژن رت پروتوآنکوژن در سرطان مدولاری تیروئید در در معتبرترین بانک ژنی جهان(Pubmed: NCBI) به نام پژوهشکدهشدند. در همین ارتباط و جهت اخذ توضیحات بیشتر گفتگویی انجام دادیم با دکتر مهدی هدایتی ریاست این مرکز که به شرح زیر به شما عرضه میشود.

 مختصری در مورد ماهیت سرطان مدولاری تیروئید و میزان شیوع آن توضیح دهید:

 سرطان تیرویید شایعترین تومور بدخیم سیستم اندوکرین بوده و مسئول حدود 1% تمامی سرطان‌ها در انسان است.مطالعات اپیدومیولوژیک نیز از افزایش تدریجی این سرطان طی بیست سال اخیر خبر می‌دهند. میزان متاستاز در بیماران مبتلا به سرطان تیروئید، با بالا رفتن سن افزایش مییابد. بنابراین تشخیص به موقع بیماری در مراحل اولیه آن در روند درمان و بهبودی بیماران بسیار حایز اهمیت است.سرطان مدولاري تيروييد توموری بد خیم با منشاء سلول‌های پارافولیکولارC  مشتق شده از ستیغ عصبی بوده و مسئول10-5% کل انواع سرطان‌های تیرویید است.

:عوامل ژنتیکی چه میزان تاثیر در بروز این بیماری دارند؟

 در حدود 25% موارد سرطان مدولاري تيروييد از نوع ارثی و 75% آن از نوع تک گیر (اسپورادیک) می‌باشد.مطالعات بسیاری ارتباط جهش‌های نقطه‌ای در پروتوآنکوژن RETرا با سرطان مدولاري تيروييد نشان داده‌اند. بررسی‌ها نشان داده است پروتوآنکوژن RETتقریبا در50% نمونه های تک گیر و در 95% نمونه های ارثی سرطان مدولاري تيروييد جهش می‌یابد. بهبودسرطان مدولاري تيروييد به میزان زیادی به تشخیص زود هنگام بیماری بستگی دارد. همچنین احتمال درمان تومورهای مدولاری تیرویید اگرپیش از متاستاز تشخیص داده شوند، وجود دارد، اما اگر متاستاز رخ داده باشد احتمال بهبودی به میزان چشمگیری کاهش می‌یابد. به همین جهت بررسی ژنتیکی این جهش ها در افراد مبتلا بهMTCو اعضای خانوادذه آنان ضروری است.

 روش مطالعه مزبور چگونه بوده است؟

  در یک مطالعه تشخیصی بروی بیماران مراجعه کننده به آزمایشگاه تحقیقاتی پژوهشکده علوم غدد، جهشی جدید برای اولین بار در یک خانواده مبتلا به سرطان مدولاري تيروييد،  در اگزون 15پروتوآنکوژن RETکدون 886 (R886G)  شناسایی شد. این جهشمنجر به تغییر اسید آمینه آرژنینبه گلوتامیک میگردد.جهش مذکور در دختری 18 ساله و پدر وی که مبتلا به سرطان مدولاری تیرویید بود، یافت شد. بیمار مذکور تحت تیروییدکتومی قرار گرفته بود.

  نحوه پذیرش و ثبت جهش ژنتیکی در BANKIT NCBIچگونه است؟

 مراحل انجام تحقیق بطور خلاصه به این ترتیب بود: پس از نمونه گیری از بیماران و استخراج DNAاز خون محیطی، تکثیر قطعه ژنی مورد نظر به روش PCRانجام گرفت و سپس قطعات DNAتکثیر یافته تعیین توالی شد. پس از بررسی توالی قطعات مذکور  یک جهش جدید در اگزون 15 پروتوآنکوژن RETشناسایی گردید که تا کنون توسط سایر محققان گزارش نشده بود. سپس داده های به دست آمده جهت ثبت در بانک اطلاعاتی BANKIT NCBIمربوط به موسسه ملی بهداشت آمریکا (NIH) ارسال و پس از تایید آنان به عنوان جهش جدید در این بانک اطلاعاتی ثبت گردید (GenBank KC507554c).

همکاران این طرح چه کسانی بودند؟

 دکتر مهدی هدایتی، دکتر فریدون عزیزی، مرجان ظریف یگانه، سارا شیخ الاسلامی

 اهمیت کاربردی کشف چیست؟

 در اغلب پروتکلهای درمانی در خصوص سرطان مدولاری تیروئید با جهش در پروتوآنکوژن RET، چنانچه در وابستگان درجه فرد مبتلا نیز همان جهش ژني یافت شود، اقدام به تيروييدكتومي می کنند. اما جهش مطرح در هر جمعیتی می تواند متفاوت باشد. لذا ضروری است هر جامعه ایی از جهشهای شایع و مطرح در ژن مورد نظر آگاهی داشته باشد. شناسایی این جهشها هم از نظر تشخیص بیماری و نیز انتخاب شیوه درمان حایز اهمیت کاربردی می باشند. همچنین از آنجایی که این جهش در ناحیه تیروزین کینازی پروتوآنکوژن RETمی باشد، جز جهش های خطرناک طبقه بندی می گردد.

 این کشف دارای کدام اهمیت علمی است؟

 از آنجایی که جهش یافت شده تا کنون توسط سایر محققان  سایر کشورها گزارش نشده است، اولین گزارش در این خصوص محسوب می شود و در ضمن به نام کشور عزیزمان ایران به ثبت رسیده است.

 چه عواملی در موفقیت این طرح موثر بودند؟

 ارجاع بیماران مذکور به پژوهشکده علوم غدد به عنوان یک مرکز علمی شناخته شده، امکان دسترسی به بیماران را به عنوان اولین و مهمترین عامل موفقیت فراهم نمود. وجود بستر مناسب مطالعات ژنتیکی و سیاستهای حمایتی پژوهشکده علوم غدد درون ریز دانشگاه علوم پزشکی همراه با علاقه و پشتکار محققان این مطالعه از مهمترین عوامل کسب موفقیت مذکور محسوب می شوند.

 آیا برنامه و طرح بعدی مرتبط با این کشف وجود دارد؟

ج:بله، شناسایی تاثیر عملکردی  جهش یافت شده در مسیر ملکولی ایجاد سرطان مدولاری تیرویید

 و کلام آخر:

 امید است با انجام پژوهشهایی از این دست به پیشگیری و تشخیص زود هنگام  سرطان مدولاري تیرویید کمک شده و گامی موثر در جهت کاهش مشکلات بهداشتی کشور و ارتقاء سطح سلامت افراد جامعه برداشته شود.