افتخار پژوهشکده غدد در شاخص H-Index/توصیه دانشمند برتر جهان برای ارتقاء مقالات علمی
افتخار پژوهشکده غدد در شاخص H-Index/توصیه دانشمند برتر جهان برای ارتقاء مقالات علمی
با اعلام پژوهشکده غدد درون ریز و متابولیسم، ۲۵ درصد از اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی که دارای H-Index معادل ۲۰ و بالاتر هستند، در زمره هیات علمی این پژوهشکده می‌باشند.
همچنین از میان ۱۴۳۴ اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی؛ ۱۶ نفر (۱/۱درصد) دارای H-Index معادل۲۰ و بالاتر هستند که این نسبت در پژوهشکده علوم غدد درون‌ریز و متابولیسم ۱۹درصد می باشد.
برای مروری بر موفقیت های این پژوهشکده، مشروح گفگو با دکتر عزیزی رئیس پژوهشکده غدد درون ریز و متابولیسم دانشگاه را بخوانید:
• یکی از معیارهای رتبه بندی علمی دانشمندان H-Index است. لطفا درمورد چگونگی محاسبه آن و مزیتی که این معیار بر سایر معیارها دارد مختصراً توضیح دهید.
معیار علم سنجی دانشمندان و محققین تا مدتها بر اساس تعداد مقالات آنها بود. با شکل گرفتن آمار بهتری از محلات پزشکی و مشخص شدن تعداد ارجاع (citation) به هر مقاله، تعداد ارجاع به مقالات هر فرد معیار کیفی سنجش تولید علم هر دانشمند شد. Torce E.Hirsch برای ارزشیابی کیفیت علمی متخصصین فیزیک شاخصی را در سال ۲۰۰۵ منتشر کرد که آرا Hirsch Index یا H-Index نامیدند و امروزه برای بررسی کمی و کیفی تولیدات علمی دانشمندان به کار می رود.
شاخص H توزیع ارجاعات برای مقالات هر دانمشند را نشان می دهد. بعبارت دیگر یک دانشمند با یک شاخص H مشخص، مقالاتی به تعداد H منتشر کرده است که هر یک از آنها توسط مقالات دانشمندان H بار ارجاع داده شده باشد؛ لذا اگر کسی H-Index مساوی ۱۰ دارد یعنی به ۱۰ مقاله او هر یک بیش از ۱۰ بار در مقالات دیگر ارجاع شده است.
مزیت این شاخص اینست که نارسائی های دیگر را ندارد. زیرا اگر تعداد مقالات دانشمند مورد نظر قرار گیرد، کیفیت مقالات مشخص نیست. دانشمندی که۱۰ مقاله با کیفیت بالا در مجلات معتبر منتشر کرده وارجاعات فراوان دارد از نظر کیفیت بر دانشمندی که ۳۰ مقاله در مجلات با ضریب تاثیر (Impact Factor) کمتر منتشر کرده، ارجح است. همچنین اگر فقط تعداد ارجاعات بر کل مقاله های یک دانشمند را بعنوان شاخص در نظر بگیریم، اگر چه تا حدودی کیفیت مقالات او را نشان مید هد ولی منتشر کردن یک یا چند مقاله در مجلات بسیار معتبر
می تواند بر میانگین تعداد ارجاعات برای هر مقاله تاثیرگذار باشد. اندکیH این نقایص را برطرف می کند و تعداد مقالات هر فرد را که به اندازه کافی ارجاع داشته است مشخص می کند و لذا ارزشیابی کمی و کیفی تولید مقالات دانشمندان را ارائه می دهد. بدیهی است شاخص H دارای کاستی هایی نیز هست که نیاز به بحث بیشتر و توجه به آنها در موقع ارزشیابی های دقیق تر است.
• آیا وجود افراد دارای رتبه بالا در مقیاس H-Indexتاثیری در رتبه بندی علمی مراکز تابعه و یا کشور متبوع آنها نیز دارد و یا صرفاً یک معیار ارزیابی شخصی افراد است؟
امروزه شاخص H برای رتبه بندی دانشگاه ها، مراکز تحقیقاتی و موسسات پژوهشی نیز به کار می رود. باید در نظر داشت که مقایسه شاخص H دانشمندان در تخصص های مختلف نمی تواند کاملاً منطبق با کیفیت آنها باشد. زیرا ارجاعات در مجلات به مقالات با تخصص های مختلف متفاوت است، ولی مقایسه شاخص H در دانشمندان برای منتشر کردن مقالات نیز ارتباط دارد. لذا با افزایش سالهای تحقیق و انتشار هر دانشمند، شاخص H افزایش می یابد. راهکارها برای توجه به این امر پیشنهاد شده اندکه مورد اتفاق همکاران نیست. معیار خاصی برای ارزشیابی شاخص H در سطح بین المللی و برای تخصص های گوناگون وجود ندارد. ازاینرو برای برخی تخصص ها در بعضی کشورها، این امر تخمین زده شده است. مثلاً HIRSCH تخمین زده است که درارا بودن شاخص H حدود ۱۲ در اکثر دانشگاه های آمریکا نماینده قابلیت ارتقا به دانشاسری است و شاخص H حدود ۱۸ به معنای کیفیتی در حد استاد (پروفسور) است. برای عضویت در برخی انجمن های علمی آمریکا داشتن اندکس H حدود ۱۵-۲۰ و برای عضویت در آکادمی علمی علوم کشور آمریکا افرادی با اندکس H حدود ۴۵ یا بالاتر در نظر گرفته می شود.
• توصیه شما به محققان جوان تر برای ارتقای رتبه H-Index خودشان چیست؟
دانشمندان جوان ما که به کار تحقیق می پردازند باید دقت کنند که هدف از پژوهش دستیابی به پاسخ سوالات علمی و نیز توسعه مرزهای دانش است. نتایج تحقیق در صورتی سودمند است که اولاً به اطلاع متخصصین امر و نیز مصرف کنندگان آن یافته ها برسد که بصورت مقاله علمی انجام می شود و ثانیاً به کار گرفته شود و برای پاسخ آن سوال یا مشکل مفید باشد؛ سنجش ما برای به کار گرفته شدن یافته تحقیق ارجاع به آن است. بدیهی است اگر نتیجه تحقیق برای رفع یک مشکل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و بهداشتی جامعه باشد باید توسط مسئولین این امر به کار گرفته شده و موثر باشد. لذا محقق جوان علاوه بر آنکه باید نتیجه تحقیق خود را منتشر کند، می بایست کیفیت پژوهش را در حد مناسبی داشته باشد که بتواند توسط محققین دیگر به کار گرفته شود و در مقالاتشان به آن ارجاع داده شود. از طرف دیگر اگر یافته ها برای حل مشکلات جامعه نیز هست توسط مسئولین امور به کار گرفته شود. هدف محقق جوان باید این باشد که با پیشرفت در امر پژوهش کیفیت تحقیق ار افزایش دهد، سعی کند که مقاله را در مجلات با ضریب تاثیر (Impact Factor) بالا به چاپ برسانند تا مورد استناد و ارجاع قرار گیرد. خوشبختانه محققین جوان ما در ۱۵ سال گذشته نشان داده اند که تحقیقات و مقالات فراوان را در سطح ملی و بین المللی منتشر کرده اند و درجهت افزایش استناد و ارجاعات به مقالات (H-Index) نیز کوشا بوده اند، ولی هنوز با کیفیت مطلوب فاصله زیاد است که باید با عزم ملی در جهت رسیدن به آن بکوشیم.