پژوهشکده غدد درون ریز و متابولیسم

در نوشتار زیر با این مطالب آشنا خواهید شد :

• سرطان دهانه رحم یا سرویکس چیست؟
• میزان بروز و  عوامل خطر مرتبط با سرطان دهانه رحم چیست؟
• علائم سرطان دهانه رحم چیست؟
• تشخیص سرطان دهانه رحم چگونه است؟
• درمان سرطان دهانه رحم چگونه است؟
• اقدامات لازم برای کاهش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم چیست؟

 سرطان دهانه رحم یا سرویکس چیست؟

سرطان دهانه رحم در بافت‌های دهانه رحم شکل می‌گیرد و تقریباً همیشه توسط ویروس پاپیلومای انسانی(HPV) ایجاد می‌شود. سرطان دهانه رحم، چهارمین سرطان شایع در بین زنان در سراسر جهان است و عمدتاً زنان زیر 45 سال را مبتلا می‌کند.

سرطان دهانه رحم یکی از علل اصلی مرگ‌ومیر ناشی از سرطان در بین زنان در سراسر جهان است و رفتار آن ازنظر اپیدمیولوژیک مانند یک بیماری مقاربتی عفونی است. تقریباً 90 درصد مرگ‌ومیرهای ناشی از سرطان دهانه رحم در کشورهای درحال‌توسعه رخ می‌دهد و تنوع جغرافیایی زیاد در میزان بروز سرطان دهانه رحم نشان‌دهنده تفاوت در دسترس بودن غربالگری و شیوع عفونت HPV است. اگرچه تصویر کلی از کاهش بروز و مرگ‌ومیر وجود دارد، نشانه‌هایی از افزایش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم احتمالاً به دلیل تغییر در رفتار جنسی وجود دارد.

 عوامل خطر سرطان دهانه رحم چیست؟

تقریباً تمام سرطان‌های دهانه رحم توسط HPV ایجاد می‌شوند. موارد دیگر (عوامل باروری و جنسی، عوامل محیطی و سبک زندگی و عوامل ژنتیکی) نیز می‌تواند خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش دهد.

 علائم سرطان دهانه رحم چیست؟

سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه ممکن است علائم و نشانه‌هایی ایجاد نکند. سرطان پیشرفته دهانه رحم ممکن است باعث:

 خونریزی یا ترشح از واژن ( ازجمله خونریزی در حین یا بعد از رابطه جنسی، بین دوره‌های قاعدگی یا بعد از یائسگی، یا داشتن قاعدگی‌های شدیدتر از حد معمول)

درد در قسمت پایین کمر، بین استخوان‌های لگن (لگن)، یا در قسمت تحتانی شکم شود.

تشخیص سرطان دهانه رحم چگونه است؟

تشخیص سرطان دهانه رحم معمولاً بر اساس نتایج معاینه بالینی، کولپوسکوپی و بیوپسی است.

درمان سرطان دهانه رحم چگونه است؟

گزینه‌های درمانی برای سرطان دهانه رحم

درمان سرطان دهانه رحم به‌اندازه، محل و مرحله تومور بستگی دارد.

بیماران باید به‌طور کامل مطلع و در تصمیم‌گیری در مورد گزینه‌های درمانی شرکت کنند.

جراحی سنگ بنای مدیریت سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه آن است. بیماری پیشرفته‌تر ممکن است.

اقدامات لازم برای کاهش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم چیست؟

مهم‌ترین کارهایی که می‌توانید برای کمک به پیشگیری از سرطان دهانه رحم انجام داد این است که در برابر HPV واکسینه شوید، آزمایش‌های غربالگری منظم انجام دهید.

غربالگری دهانه رحم شامل نمونه‌برداری از سلول‌های دهانه رحم برای بررسی نشانگرهای سرطان دهانه رحم است. تا همین اواخر، تست پاپانیکولائو (پاپ)، که در آن سلامت نمونه‌های دهانه رحم بررسی می‌شد، روش استاندارد غربالگری سرطان دهانه رحم بود . تست پاپ باعث کاهش 60 تا 90 درصدی سرطان دهانه رحم و 90 درصد مرگ‌ومیر می‌شود. اخیراً، یک آزمایش غربالگری DNA HPV معرفی‌شده است که حساسیت بهتری نسبت به تست پاپ برای تشخیص سرطان دهانه رحم درجه بالا دارد.

سیگار کشیدن و ویروس پاپیلومای انسانی (HPV 16/18 ) در حال حاضر موضوعات مهمی در مفهوم سرطان‌زایی دهانه رحم هستند. بنابراین، در اقدامات پیشگیرانه و کنترل مبتنی بر جامعه، فعالیت‌های غربالگری و واکسیناسیون HPV توصیه می‌شود. روش‌های غربالگری سرطان دهانه رحم از مشاهده مورفولوژی سلولی تا آزمایش مولکولی تکامل‌یافته است. تعیین ژنوتیپ HPV پرخطر و سیتولوژی مبتنی بر مایع روش‌های رایجی هستند که به‌طور گسترده در سراسر جهان توصیه و استفاده می‌شوند. در آینده، روش‌های دقیق، ارزان، سریع و آسان برای استفاده محبوب‌تر خواهند شد. هوش مصنوعی همچنین با ادغام تشخیص تصویر با فناوری داده‌های بزرگ، در غربالگری سرطان دهانه رحم امیدوارکننده است.

 واکسیناسیون HPVچگونه است؟

برنامه‌های واکسیناسیون HPV نشان داده است که HPV واکسیناسیون باعث کاهش ابتلا به سرطان دهانه رحم می‌شود

سه واکسن مختلف، که ازنظر تعداد انواع HPV حاوی و هدف آن‌ها متفاوت است، ازنظر بالینی ساخته‌شده‌اند:

واکسن چهار ظرفیتی ویروس پاپیلوم انسانی (گارداسیل) انواع HPV 6،11  و 18 را هدف قرار می‌دهد.

واکسن 9 ظرفیتی ویروس پاپیلومای انسانی (گارداسیل 9) همان انواع HPV واکسن چهار ظرفیتی (6، 11، 16، و 18) و همچنین انواع 31، 33، 45، 52 و 58 را هدف قرار می‌دهد.

واکسن دو ظرفیتی ویروس پاپیلومای انسانی (سرواریکس) انواع 16 و 18 HPV را هدف قرار می‌دهد.

اولین دوز به‌طورمعمول در سنین 11-12 سالگی توصیه می‌شود. واکسیناسیون را می‌توان از 9 سالگی شروع کرد.

اگر اولین دوز قبل از تولد 15 سالگی داده‌شده باشد، تنها دو دوز لازم است.

نوجوانان و بزرگسالان جوانی که این مجموعه را دیرتر شروع می‌کنند، در سنین 15 تا 26 سالگی، به سه دوز واکسن HPV نیاز دارند.

کودکان 9 تا 14 ساله که دو دوز واکسن HPV را بافاصله کمتر از 5 ماه دریافت کرده‌اند، به‌نوبت سوم نیاز دارند.

سه دوز نیز برای افراد 9 تا 26 ساله که سیستم ایمنی ضعیفی دارند توصیه می‌شود.

برخی از بزرگسالان 27 تا 45 ساله که قبلاً واکسینه نشده‌اند، ممکن است پس از صحبت با پزشک خود در مورد خطر ابتلا به عفونت‌های جدید HPV و مزایای احتمالی واکسیناسیون برای آن‌ها، تصمیم به دریافت واکسن HPV بگیرند.

 

منابع:

https://www.cdc.gov/cancer/cervical/basic_info/index.htm

https://www.esmo.org/content/download/6675/115556/1/EN-Cervical-Cancer-Guide-for-Patients.pdf

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK562186/

https://www.cdc.gov/vaccines/vpd/hpv/public/index.html

Zhang S, Xu H, Zhang L, Qiao Y. Cervical cancer: Epidemiology, risk factors and screening. Chin J Cancer Res. 2020 Dec 31;32(6):720-728. doi: 10.21147/j.issn.1000-9604.2020.06.05. PMID: 33446995; PMCID: PMC7797226.

Hull R, Mbele M, Makhafola T, Hicks C, Wang SM, Reis RM, Mehrotra R, Mkhize-Kwitshana Z, Kibiki G, Bates DO, Dlamini Z. Cervical cancer in low and middle-income countries. Oncol Lett. 2020 Sep;20(3):2058-2074. doi: 10.3892/ol.2020.11754. Epub 2020 Jun 19. PMID: 32782524; PMCID: PMC7400218.

Soca Gallego L, Dominguez A, Parmar M. Human Papilloma Virus Vaccine. [Updated 2023 Jan 17]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Available from:

گردآورندگان: دکتر مرضیه ساعی قره ناز، دکتر فهیمه رمضانی تهرانی